سوالات متداول در زمینه روغن موتور

روانکاری یا Tribology،علم تسهیل حرکت نسبی سطوح در تماس با یکدیگر تعریف شده است.این علم امروزه یکی از رشته های مهم در علوم مهندسی ،دانش فنی و عملیات اجرایی مهندسی است.در هر جا که سطوح در جوار و تماس با یکدیگر دارای حرکت نسبی هستند،روانکاری نقش مهمی در وقوع حرکت به نحو صحیح ،مداوم و اقتصادی ایفاء می کند و هر طرح مکانیکی و ساختمان ماشین متا ثر از این علم و دانش فنی است.عدم روانکاری صحیح ماشین آلات ،علاوه بر آنکه باعث تقلیل راندمان مکانیکی و پایین آمدن بازده زمانی ماشین می شود ،منتج به فرسایش بیش از حد ،فرسودگی و ازکار افتادگی زود رس آنها نیز می گردد. بطور کلی روانکاری ،برای جلوگیری از اصطکاک و سایش در سطوح متحرک روی یکدیگر می باشد.در اصطلاح عامیانه اصطکاک عبارتست از نیرویی که در برابر حرکت یک سطح روی سطح دیگرایجاد مقاومت می کند،مانند گردش یک میل لنگ درداخل یک یاتاقان ثابت. به هر صورت این موضوع را باید به خاطر داشت که هر چه سطوح با دقت بیشتری پرداخت شده باشند،باز هم از نظر میکروسکوپی نا صاف بوده و سطح آنها دارای دندانه های زیادی است.اگر این سطوح به وسیله ماده ای مانند روغن از یکدیگر جدا نشوند،در تماس دو سطح با یکدیگر ،این دندانه ها در اثر حرارت های زیاد به یکدیگر جوش خورده و باعث ایجاد سایش و یا چسبیدن دو سطوح به یکدیگر می شوند.

بلی –روغن موتوری که گرانروی (غلظت ) پایین داشته باشد ،طبیعتا در برابر حرکت قطعات موتور مقاومت کمتری از خود نشان میدهد و در نتیجه باعث کاهش مصرف سوخت می گردد.البته گرانروی روغن موتور نباید آنقدر پایین باشد طبیعتا در برابر حرکت قطعات موتور مقاومت کمتری از خود نشان می دهد و در نتیجه باعث کاهش مصرف سوخت می گردد.البته گرانروی روغن موتور نباید آنقدر پایین باشد که خاصیت روانکاری خود را از دست دهد.بنابراین توصیه می شود که از روغن موتور های مولتی گرید همچون SAE:20W/50 یا SAE:15W/40 بجای روغن های تک درجه استفاده شود.این نوع روغن ها با گرانروی کمتر در دماهای مختلف ،روانکاری بهتری نسبت به روغنهای تک درجه (مونو گرید) ایجاو می کنند،نکته قابل توجه اینکه،طبق محاسبات میزان سوخت (بنزین ) صرفه جویی شده ناشی از یک روغن مولتی گرید SAE:20W/50 نسبت به یک روغن تک درجه SAE:50 در طول 10000 کیلومتر معادل قیمت همان روغن موتور می گردد این مساله خصوصا در هوای سرد بیشتر مشهود است.

یکی دیگر از روغن هایی که در خودرو مصرف می شود ،روغن دنده یا واسکازین است.واسکازین کلمه روسی روغن دنده (Gear oil) می باشد.این روغن ها در گیربکس و دیفرانسیل خودرو استفاده می شوند وبا روغن موتور فرق دارند. روغن دنده دارای مواد افزودنی مخصوصی است (EXTERME PERESSURE) که دنده ها را در مقابل فشار محافظت می کند.روغن دنده مخصوص دیفرانسیل چون در شرایط سخت تری کار می کند ،باید از روغن دنده گیربکس قوی ترباشد.این روغن ها نیز مانند روغن موتور بر اساس سطح کیفیت (API) و ویسکوزیته (گرانروی SAE) طبقه بندی می شوند.

بایستی از همان روغنی که در کارتر وجود دارد به عنوان سر ریز استفاده شود.در غیر اینصورت با توجه به پیچیدگی شیمیایی ترکیبات موجود در روغن موتور ، احتمال عدم سازگاری بین اجزاء موجود در روغن بسیارزیاد است.در وضیعت اضطراری با رعایت SAE و API ،به مقدار کم می توان از روغن دیگری استفاده نمود.

بصورت تئوری روغنی که گرانروی آن در اثر تغییرات دما تغییر نکند روغن ایده آل است .چنین روغنی وجود خارجی ندارد،ولی با تکنولوژی امروزی سعی می شود که روغن ها از لحاظ گرانروی (ویسکوزیته) به روغن ایده آل نزدیک شوند،به عبارت د یگر با ساخت روغن های مولتی گرید (چند درجه ای) تا حدودی تغییرات گرانروی روغن نسبت به دما کنترل شده است.

چنانچه در ساخت روغن موتور از روغن پایه سنتیک که محصول پتروشیمی بوده،استفاده شود،روغن موتور سنتیک (synthetic) گویند.روغن موتور نیمه سنتیک نیز روغنی است که روغن پایه آن ترکیبی از روغن پایه نفتی و روغن پایه سنتیک می باشد. روغن موتور سنتیک دارای ویژگی بهتری نسبت به روغن موتورهای سنتیک دارای ویژگی بهتری نسبت به روغن موتور های مینرل بوده و خواصی مانند مقاومت اکسیداسیون بالا ،نقطه ریزش پایین و ضریب گرانروی بالاتر را دارند.قابل توجه است در صورت توصیه سازنده خودرو و ذکر آن می توان از اینگونه روغن ها استفاده نمود .در غیر اینصورت بهتر است از روغن های مینرال استفاده شود.

بصورت تئوری روغنی که گرانروی آن در اثر تغییرات دما تغییر نکند روغن ایده آل است .چنین روغنی وجود خارجی ندارد،ولی با تکنولوژی امروزی سعی می شود که روغن ها از لحاظ گرانروی (ویسکوزیته) به روغن ایده آل نزدیک شوند،به عبارت د یگر با ساخت روغن های مولتی گرید (چند درجه ای) تا حدودی تغییرات گرانروی روغن نسبت به دما کنترل شده است.

علت سیاه شدن روغن موتور به سه دلیل عمده می باشد: الف) در روغن موتورهای کیفیت بالا به علت وجود مواد پاک کننده و دترجنت ها ب) در روغن های کیفیت پایین به علت اکسیده شدن روغن موتور

الف)روغن پایه،که به دودسته روغن پایه نفتی (مینرال یا معدنی)و روغن پایه پتروشیمیایی (سنتتیک) تقسیم می شود. ب)مواد افزودنی یا ادتیو ها (Additives) ج)مواد یا پلیمرهای بهبود دهنده شاخص گرانروی

هر چند زمان قطعی خاصی در رابطه با روغن موتور های مینرال (نفتی) تعیین نگردیده ،ولی توصیه شده به علت تخریب احتمالی عناصر موجود در روغن موتور (روغن موتور مظروف،دور از رطوبت و حرارت )،حداکثر سه الی چهار سال پس از تاریخ تولیید مصرف گردد. حتی اگر اتومبیل زیاد کار نکند،در صورت ریخته شدن روغن داخل موتور،پیشنهاد می شود بدون احتساب کیلومتر کارکرد،حداکثر هر یک سال روغن موتور تعویض گردد.طبیعیاست هر چه حرکت خودرو بیشتر باشد عمر روغن موتور نیز کمتر می شود.